Opisy wycieczek czasem przychodzą łatwo, a czasem rodzą się w bólach. Bywa, że opisuję dokładnie całą trasę, ale zdarza się też, że próżno znaleźć choćby jedno słowo na temat mijanych miejsc. Jadąc dzisiaj, zastanawiałem się, o czym napiszę po powrocie. I gdy miałem już wykrystalizowany pomysł, gdy słowa w myślach spontanicznie ułożyły się w zdania, zobaczyłem skromny brzozowy krzyż…

Kilka razy przejeżdżałem obok. Czasem nawet odwracałem wzrok i zastanawiałem się, co to za miejsce, co się tutaj wydarzyło? Jednak nigdy nie stanąłem, nie zsiadłem z roweru, nie sprawdziłem. Nigdy. Do dzisiaj. Symbol Polski Walczącej sprawił, że zatrzymałem się. A może to mój śp. tato, żołnierz Armii Krajowej, szepnął mi do ucha – synu, stań. Skraj lasu tuż za Łapanowem. Prosty kamień, skromny krzyż, a na nim zdjęcie jakiegoś mężczyzny w mundurze. I podpis. Kapitan Jan Dubaniowski „Salwa”. Kim był? Z kim walczył? Czy tutaj spoczywa? A może tutaj zginął? Nadaremno szukam wzrokiem jakiejś tablicy z informacją. Znajduję jedynie puste miejsce na granitowej płycie. Nic więcej. Jeszcze jedno historyczne miejsce zagubione pośród małopolskich wzgórz. Robię zdjęcia i jadę dalej. Sprawdzę w domu. Przemierzę wirtualne szlaki niezmierzonych zasobów sieci w poszukiwaniu historii tego miejsca.

Jan Dubaniowski ps. „Salwa”, rocznik 1912, był jednym z wielu, którzy po II Wojnie Światowej nie potrafili pogodzić się z „porządkiem” narzuconym przez komunistyczne władze. Nie złożył broni, nie zamierzał chylić czoła przed zdrajcami prawdziwej Polski, pachołkami sowieckiej swołoczy. Zorganizowany przez niego oddział partyzancki tropił i likwidował konfidentów, funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, komendantów Milicji Obywatelskiej. Miejsce, które odkryłem, było sceną właśnie jednej z takich akcji. 31 marca 1946 roku wracali tędy z propagandowego wiecu przedstawiciele bocheńskiej milicji, Urzędu Bezpieczeństwa oraz ważni działacze PPR. Tuż za mostem na Stradomce partyzanci urządzili zasadzkę. W strzelaninie zginęło około dziesięciu zdrajców, a przynajmniej drugie tyle odniosło ciężkie rany. Żołnierze „Salwy” nie ponieśli strat. Było to jednak pyrrusowe zwycięstwo. Represje wobec miejscowej ludności, rosnąca w siłę komunistyczna władza, zwiększająca się liczba konfidentów i prowokatorów przenikających w struktury coraz słabszego podziemia, zrobiła swoje. Nic nie mogło powstrzymać nieuchronnego biegu tragicznej historii Rzeczypospolitej. W starciach ginęli kolejni niepokorni, a wobec tych, których schwytano zapadały wyroki śmierci. 27 września 1947 zginął także kapitan Jan Dubaniowski „Salwa” – jeden z wielu bohaterów, dzięki którym mogę dzisiaj przemierzać drogi pięknego, wolnego, niepodległego nadwiślańskiego kraju, mojej Polski.



Miejsca zasadzki z 31 marca 1946 roku.